Γεωγραφική περιγραφή

Το αντικείμενο αυτής της περιοχής είναι ο προσδιορισμός του χωριού στο χάρτη, αλλά και η γεωγραφική ανάλυση του τόπου. Βουνά, ποτάμια, ρέματα, υψόμετρα, τοπωνύμια προσδιορίζονται με γεωγραφικούς όρους όπως θα περιγραφόταν σε ένα βιβλίο γεωγραφίας.

Το Μάτεσι ευρίσκεται στο ΝοτιοΑνατολικό άκρο της πρώην Επαρχίας Ολυμπίας και του Νομού Ηλείας, και αποτελεί Δημοτικό Διαμέρισμα που ανήκει στον Δήμο Ανδρίτσαινας. Γεωγραφικά συνορεύει :
Βόρεια και Ανατολικά με τον Ποταμό Αλφειό και εκείθεν τον Νομό Αρκαδίας με τα χωριά Παλιόκαστρο, Στρούζα και Μπαρδάτσι.
Δυτικά με το ποταμάκι της Σουλτίνας και εκείθεν με το χωριό Σέκουλα
Νότια με το ποταμάκι και εντεύθεν με το χωριό Κάρμι και
Νότιοανατολικά με το χωριό Θεισόα (Λάβδα).

Γεωφυσικά προσδιορίζεται Ανατολικά και Βόρεια από τον ποταμό Αλφειό, Δυτικά από το ποταμάκι με τα ονόματα Νούς, Σουλτίνα, Μυλάων, Νάφιλος, που είναι παραπόταμος του Αλφειού.
Νότια και Ανατολικά επί του Ματεσαίϊκου βουνού μετά την κορυφή του συνορεύει με το χωριό Λάβδα και τα όριά του κατεβαίνουν με το ρέμα στις Στάνιζες μέχρι τον Αλφειό.

Το Μάτεσι ευρίσκεται σε καθαρά ορεινή περιοχή με τα εξής χαρακτηριστικά γεωγραφικά στοιχεία:

Βουνά:

Ο κύριος ορεινός όγκος είναι το Ματεσαίϊκο βουνό με ύψος 819 μ. που φαίνεται από μεγάλες αποστάσεις όπως από τη Μεγαλόπολη ακόμη μακρύτερα από τον Πάρνωνα, από τον Ερύμανθο και από τον κάμπο της Ηλείας. Το Ματεσαίϊκο βουνό ανήκει στον ευρύτερο ορεινό όγκο του Λύκαιου (Διαφόρτι) με ύψος 1420 μ.
Ο δεύτερος ορεινός όγκος βορειότερα του οικισμού ονομάζεται Τζούχιζα με ύψος 491 μ.
Επιπλέον στο βορεινό τμήμα και πέραν της Τζούχιζας, υπάρχουν τρεις επιμήκεις λόφοι:
Ο λόφος στου Λακακώτσι (282 μ) και Μαλκάσας (241 μ), ο λόφος στο Βαργκίνι που ξεκινά από την Τζούχιζα και καταλήγει στον Αλφειό και ο λόφος στου Γεωργέλη (302 μ). Αλλοι λόφοι που σχηματίζονται στις άκρες των κύριων ορεινών όγκων είναι ο Ραϊγγούλης Ανατολικά του οικισμού, και του Προπλιάξ στα νοτιοδυτικά.
Το χαμηλότερο υψόμετρο που καταγράφεται εντός των ορίων του Μάτεσι είναι εκεί που σμίγουν Αλφειός και Ποταμάκι με 95 μ από την επιφάνεια της θάλασσας.

Ποτάμια - ρέματα:

Ποταμός Αλφειός που είναι και ο μεγαλύτερος ποταμός της Πελοποννήσου με φάρδος στο ύψος του Μάτεσι από 10 μέχρι και 25 μέτρα.
Ποταμάκι ή Νούς ή Μυλάων, που ξεκινάει από το Λύκαιο στα όρια με τη Μεσσηνία και Αρκαδία στου Τσουράκι όπου αναφέρεται ως Σουλτίνα, συλλέγει τα νερά του Καρμέικου και του Ανδριτσάνικου και πέφτει στον Αλφειό. Από το ποταμάκι αυτό έπαιρναν νερό με τεχνητό αυλάκι οι Ματεσαίοι για να ποτίσουν τα χωράφια τους, ενώ σήμερα από τη μεριά του Σέκουλα παίρνουν νερό για τον ίδιο λόγο. Οι Ματεσαίοι έπιαναν το νερό από τη Δέση με υψόμετρο 377 μ και αφού έκανε το γύρο του βουνού μέσα από υδραύλακα με φυσική ροή, έφτανε στου Γκιρίζι (στα Κουτιά) με χαμηλότερο υψόμετρο (318 μ) και από εκεί διακλαδωνόταν προς διάφορες κατευθύνσεις. Όσα χωράφια ήταν κάτω από το αυλάκι ήσαν εκ περιτροπής ποτιστικά, ενώ τα πάνω από το αυλάκι ήταν ξερικά.

Επιπλέον και λόγω του ορεινού εδάφους σχηματίζονται πολλά ρέματα που χύνονται στα δύο ποτάμια:
Διακονιάρη ρέμα, δυτικά που χύνεται στο ποταμάκι.
Πρέγκες, το βασικό ρέμα που συλλέγει όλα τα νερά του χωριού και χύνεται στον Αλφειό.
Προφούσια στα Ανατολικά και χύνεται στον Αλφειό.
Προπλιάξ στα Νοτιοδυτικά και χύνεται στο ποταμάκι.
Ρέμα της Καλογερίνας βορειοδυτικά που χύνεται στο ποταμάκι.
Προκυράνα βόρεια που συλλέγει τα νερά από το Βαργκινέϊκο ρέμα και το ρέμα στο Καστέλλι και πέφτει στον Αλφειό.
Ρέμα Στάνιζες ανατολικά που πέφτει στον Αλφειό.

Πεδιάδες:
Λόγω του ορεινού του εδάφους δεν έχει πεδιάδες, σχηματίζονται όμως κάποιες μεσαίας και κάποιες μικρής έκτασης και κάποιας κλίσης όπως:
Μεσαίας έκτασης:
Σέλικι στα Νότια
Γιαλιές στα Δυτικά
Φούσια στα ανατολικά κοντά στον Αλφειό.
Ραχιουρς στα Βόρεια
Μαλκάσα στα Βόρεια
Μερτιά στα Βόρεια
Πούσι δίπλα στον οικισμό και προς τα βορειοανατολικά.

Μικρής έκτασης:
Ρέθι στα δυτικά κάτω από τον οικισμό.
Προπλιάξ στα Νοτιοδυτικά
Νταρδισκιά στα Ανατολικά
Λάκκες στα Ανατολικά
Μανιάτα στα Βόρεια
Γκούκι στα Ανατολικά
Σισίνιζα στα βόρεια στις όχθες του Αλφειού.
Ποταμάκι στα Νότια κοντά στο Καρμέϊκο γεφύρι

Έδαφος
Το έδαφος είναι γενικά πετρώδες έχει όμως πολλές παραλλαγές καθώς αλλού είναι βραχώδες, αλλού σχιστολιθικό, αλλού με κοκκινόχωμα, αλλού με μαυρόπετρες κλπ.

Υδάτινος πλούτος

Το Ματεσαίϊκο βουνό έχει ικανοποιητικό υδάτινο ορίζοντα και γι αυτό υπάρχουν πολλές βρύσες γύρω γύρω που έχουν δώσει και τοπονύμια στο χωριό. Ο οικισμός υδρεύεται με φυσική ροή από πηγή στη ΒΔ άκρη του βουνού σε υψόμετρο περί τα 560 μέτρα για οικιακή και κηπευτική χρήση. Σε αρκετό κόσμο υπάρχει διάχυτη η άποψη ότι μέσα στο βουνό υπάρχει σπήλαιο με λίμνη.

Οικισμοί:

Το χωριό Μάτεσι αποτελείται από έναν οικισμό που είναι χτισμένος ανάμεσα στο Ματεσαίϊκο βουνό και την Τζούχιζα στο σβέρκο που σχηματίζεται εκεί και κυρίως προς τα βορειοανατολικά. Το ψηλότερο σπίτι είναι στα 560 μ υψόμετρο, η πλατεία έχει υψόμετρο 485 μ και το χαμηλότερο σπίτι είναι στα 458 μ., έχουμε δηλαδή υψομετρική διαφορά στα σπίτια μέχρι και 100 μ. Κατά τα λοιπά υπάρχουν στα χωράφια αγροικίες διάσπαρτες. Σύνολο υπάρχουν περι τα 150 οικήματα.

Χλωρίδα

Τα συνήθη δέντρα είναι ελιές, μυγδαλιές, αχλαδιές, αγκορτσές, πουρνάρια, συκιές, μουριές, συκαμομουριές, καρυδιές, κουτσουπιές, κυπαρίσια, ενώ σήμερα καθώς η γη εγκαταλείπεται και η κτηνοτροφία φθίνει καταλαμβάνουν συνεχώς χώρο τα πεύκα.
Επιπλέον υπάρχουν αμπέλια, δημητριακά (στάρια, καλαμπόκια), κηπευτικά.
Επιπλέον στη βλάστηση έντονα υπάρχουν τα Σφεντάμια, οι Κοκορίτσες (αγριοφυστικιά), οι λυγιές το φλουσκούνι, η ρίγανη, το σπάρτο και λόγω εγκατάληψης τα στόγκια, οι σμπερλίνες, ο κισσός, τα βάτα, τα σχίντα, τα παλιούρια, οι ασφάκες. Τα αμπέλια πολύ παλιά ήταν στη Φούσια, και μετά μεταφέρθηκαν στου Τόγια και στου Ρέθι.
Χαρακτηριστικό της καλλιέργειας είναι ότι παλαιότερα υπήρχαν περί τα 100 αλώνια διάσπαρτα στα χωράφια.

Οδικό δίκτυο

Μέχρι το 1950 υπήρχαν μόνο μονοπάτια που οδηγούσαν στα χωράφια και την Ανδρίτσαινα. Από το 1950 μέχρι το 1980 υπήρχαν δύο αμαξητοί δρόμοι, ο ένας για Λάβδα μήκους 5 χλμ. και ο δεύτερος για Κάρμι που κατασκευάστηκε το 1965 μετά τους σεισμούς.
Σήμερα το οδικό δίκτυο εκτείνεται σε αρκετά χιλιόμετρα κυρίως αγροτικών δρόμων, με άσφαλτο τον δρόμο Λάβδα - Μάτεσι (5 χλμ).
Βασικό αγροτικό δίκτυο είναι:
Οικισμός - Γκιρίζι με διακλάδωση ένα δρόμο προς Σέκουλα και έναν προς Αλφειό - Βαγκίρι (καγιάκ).
Οικισμός - Αγία Παρασκευή
Οικισμός - Μάριζα, Ρέθι γύρω από την Τζούχιζα
Οικισμός - Γκλίζα, Βλαχογιάννη, Κασίμι, Βορός
Γκιρίζι - Σέκουλα μέσω Μαλκάσας, Ρίνιας και γέφυρα στο ποταμάκι.
Γκιρίζι - Βαγκίρι (Αλφειός) μέσω Μούρι, Φούσιας.

Δευτερεύον αγροτικό οδικό δίκτυο είναι διάφοροι δρόμοι όπως:
Ρέθι - Περιβόλια
Μανιάτα - Ραχιούρς
Μανιάτα - Μερτιά
Μανιάτα - Μούρι
Γκλίζα - Λάκκες, Πλατανούλια
Νταρδισκιά - Φωλιά
Μαρτίνουσι - Προπλιάξ, Κριτσιμπάμπ
Γκιρίζι - Μακρυλάκκα, Γεωργέλη
Καρμέικο - Ποταμάκι

Ναοί

Ο κεντρικός ναός Κοίμησης της Θεοτόκου (εορτάζει στις 15 Αυγούστου)
Αγία Παρασκευή (26 Ιουλίου) της οποίας η εορτή αποτελούσε κεντρικό πανηγύρι του χωριού.
Προφήτης Ηλίας εντός του οικισμού (20 Ιουλίου)
Αγιοι Θεόδωροι στο νεκροταφείο (κινητή εορτή)
Γενέσιο της Θεοτόκου κοντά στο Καρμέικο δίπλα στο ποταμάκι (8 Σεπτεμβρίου)
Παλαιότερα αναφέρεται ότι υπήρχαν ο ΑγιοΘανάσης (στο δρόμο για Αγία Παρασκευή) και ο Αγιολιάς κοντά στη κορυφή του βουνού.

Υπηρεσίες
Το χωριό εξυπηρετείται διοικητικά από το Δήμο Ανδρίτσαινας, συγκοινωνιακά από το ΚΤΕΛ Αρκαδίας, εκκλησιαστικά από την Ιερά Μητρόπολη Τριφυλίας, ενώ ως αγορά χρησιμοποιείται η Ανδρίτσαινα και η Μεγαλόπολη. Στην Ανδρίτσαινα και τη Μεγαλόπολη υπάρχουν Κέντρα Υγείας. Η Ανδρίτσαινα απέχει 17 χλμ, η Καρύταινα 19 χλμ και η Μεγαλόπολη 34 χλμ.

Πληθυσμός:
Απογραφές
1698             121
1700             254
1830             293
1835             369
1844             484
1851             507
1861             391
1879             474
1889             517
1896             431
1907             465
1920             499
1928             495
1940             473
1951             398
1961             313
1971             181
1981             144
1991             136
2001             77

Τοπικές αποστάσεις

Γεωγραφικές Συντεταγμένες:
Ο ζωτικός χώρος του Μάτεσι προσδιορίζεται από τις γεωγραφικές συντεταγμένες :
Στο Νότο :     Β 37ο 30' 34" και       Α 21ο 56' 11"
Στο Βορρά :   Β 37ο 33' 17"  και      Α 21ο 55' 16"
Ανατολικά:     Β 37ο 31' 53"  και      A 21ο 57' 36"
Στα δυτικά     Β 37ο 32' 05"  και      Α 21ο 54' 22"

του Άρη Αλεξόπουλου